Ortadoğu’da Savaş Patladı: Türkiye Lojistik Sektörü Sarsılıyor

2025 Haziran ayında İran ile İsrail arasında başlayan savaş, yalnızca siyasi dengeleri değil, bölgesel ticaret ve lojistik ağlarını da derinden sarstı. Türkiye, coğrafi konumu itibariyle Avrupa ile Asya arasında stratejik bir köprü işlevi görürken, çatışmanın başlamasıyla bu avantajı riskle iç içe geçti. İran üzerinden gelen kara yolu taşımacılığı bir anda durma noktasına gelirken, Türkiye’nin Orta Asya’ya uzanan ihracat güzergâhları ciddi bir darbe aldı. TÜİK 2024 verilerine göre, Türkiye’nin İran ve üzerinden Orta Asya’ya yönelen ihracat hacmi yıllık yaklaşık 4,8 milyar dolar seviyesindeydi; bu hat şu anda fiilen kapalı durumda.

Kara Yolu Krizi: Orta Koridor Askıda

Savaşla birlikte İran üzerindeki tüm TIR güzergâhları ve geçiş izinleri askıya alındı. Türkiye’den çıkan taşımalar ya Türkmenistan-Afganistan rotasına yönlendirilmeye çalışılıyor ya da Hazar Denizi üzerinden Trans-Hazar rotasına kaydırılıyor. Ancak bu güzergâhların hem kapasitesi sınırlı hem de navlun maliyetleri çok daha yüksek. Lojistik firmalarının raporlarına göre, Orta Asya’ya yapılan taşımalarda maliyetler ortalama %45 artış gösterdi ve teslimat süreleri 4–6 gün uzadı. Bu durum özellikle otomotiv yedek parça, tekstil ve hızlı tüketim ürünleri ihracatçılarının rekabetçiliğini ciddi şekilde zedeliyor.

Denizyolu Lojistiğinde Risk: Hürmüz Krizi ve Navlun Şoku

İran’ın, savaş kapsamında Hürmüz Boğazı’ndaki bazı deniz trafiğini tehdit etmesiyle, Basra Körfezi çıkışlı yüklemelerde ciddi bir aksama yaşandı. Türkiye’ye gelen petrokimya, plastik hammaddesi ve petrol ürünleri taşıyan gemiler, ya rotalarını değiştirmek zorunda kaldı ya da limanlarda beklemeye başladı. Deniz taşımacılığı sektöründen alınan güncel verilere göre, Basra çıkışlı deniz taşımacılığında Türkiye’ye gelen konteyner seferlerinde %60 azalma, ham petrol ithalatında ise %35’lik gecikmeli teslimat yaşanıyor. Bu gelişmeler, Türkiye’deki üretim ve sanayi sektörlerinde girdi tedarik zincirlerini tehdit eder hale geldi.

Yeni Rotalar ve Fırsatlar: Gürcistan-Azerbaycan Hattı Ön Planda

Krizin patlak vermesiyle birlikte Türkiye, doğu ticaretini sürdürebilmek adına alternatif güzergâhlara hızla yöneldi. Gürcistan-Azerbaycan-Hazar Denizi üzerinden Kazakistan ve Özbekistan’a ulaşan Trans-Hazar rotası yeniden yapılandırılıyor. Devlet ve özel sektör iş birliğiyle Bakü-Tiflis-Kars demiryolu hattı yeniden gündeme gelirken, bazı firmalar Hazar geçişli Ro-Ro taşımacılığına yatırım yapmaya başladı. Bu kriz, Türkiye için bir lojistik stres testi işlevi görüyor; aynı zamanda lojistikte çeşitlendirme ve direnç inşası açısından da fırsatlar sunuyor. Ancak kısa vadede özellikle B2B ticaret yapan KOBİ’ler, artan navlunlar ve teslimat sorunları nedeniyle zorlu bir sürece girmiş durumda.